هنر قلم زنی روی برنج سوابق ممتدد و طولاني دارد. اين هنر گران مايه و زيبا كه بيانگر فرهنگ و تمدن قوم ايرانی است در ابتدا به صورت حجاری در بدنه كوه ها و روی سنگ های ساختمانی كاخ های پادشاهان و بناهاي تاريخی و حتّی در دوران غارنشيني ديده شده است. بعدها هنر حجاری، تبديل به حكاكي و سپس قلم زنی گرديده و نقوش و تصاوير از روی سنگ های ساختمان ها و بدنه كوه ها به روی سنگ های قيمتی مخصوصاً عقيق منتقل گرديد و «حكاكی» ناميده شد. عاقبت فلزات از جمله طلا و نقره و مس و برنج و فولاد زمينه اصلی اين نقوش و خطوط زيبا و دلپسند قرار گرفته و هنر «قلمزنی» نام گرفت. در ادامه این مطلب می خواهیم بدانیم که چرا قلم زنی روی برنج و مس و نقره و … انجام می گیرد.
فهرست مطالب
قلم زنی روی فلزات چیست؟
فلزاتی از جمله طلا و نقره و مس و فلز برنج و فولاد زمینه اصلی نقوش و خطوط زیبا و دلپسند هنر قلم زنی قرار گرفته و آن را خاص تر می کند. یا به عبارت دیگر هنر قلم زنی ایجاد خطوط و نقوش به وسیله قلم یا ضربه چکش و بر روی اجسام فلزی است.
چرا قلم زنی روی برنج و دیگر فلزات انجام می شود؟
صنایع دستی ایران، در دنیا شهرتی جهانی دارد. علت این شهرت را می‌توان به تنوع هنرهای مختلف از نقاط مختلف این سرزمین ارتباط داد.
هنرمندان ایرانی از گذشته تا کنون از ابزار و مواد اولیه مختلف برای صنایع مختلف استفاده کرده‌اند. از چوب و سنگ گرفته تا فلزات و الیاف طبیعی. هنر قلمزنی یکی از این هنرهای اصیل ایرانی است که مواد اولیه آن انواع فلزات مانند طلا، برنج و مس و نقره به همراه جادوی جان‌بخش قلم است. قلمزنی را به نوعی می‌توان، هنر حکاکی طرح‌ها و نگاره‌های زیبا روی فلزات دانست.
سبک‌ها و انواع مختلف قلمزنی در طول سال‌ها گسترش یافته است. در ادامه نیز با قلم زنی روی برنج و قلم زنی روی نقره ودیگر فلزات آشنا می شویم.
قلم زنی روی مس
مس : از فلزات عمده و رایج مورد کاربرد در هنر قلمزنی است. رنگ آن قرمز متمایل به نارنجی است و خاصیت شکل پذیری و چکش خواری دارد. قلم زنی روی مس در حال حاضر طرفداران بسیاری دارد. قلم زنی روی مس به خصوص برای کسانی که به تازگی با این هنر آشنا شده و بضاعت خرید ظروف نقره را ندارند می تواند بهترین انتخاب باشد. درست است که قلم زنی بر روی طلا و نقره ارزش تمام شده بیشتری دارد ولی قلم زنی روی مس هم جایگاه ویژه ای داشته و یک اثر هنری به حساب می آید. ظروف مسی بسیاری وجود دارند که برای انجام قلم زنی مناسب می باشند. برای مثال، گلدان های مسی، سینی ها و به علاوه تابلو های مسی نمونه های مناسب و محبوب از اشیای مسی می باشند که مخصوصاً با ایجاد طرح های نوشتاری نستعلیق، نتیجه زیبایی را خلق خواهد شد. غیر از مس، اشیای فلزی قیمت مناسب تری مثل برنز و برنج هم انتخاب خاصی برای قلم زنی هستند.
قلم زنی روی برنج
برنج : ترکیبی از مس و روی است و در اثر حرارت زیاد، نرمی آن افزایش می یابد. هنر قلم زنی روی برنج هنر درج نقوشی ظریف و زیبا بر روی بدنه آینه شمعدان ها و ظروف فلزی ساخته شده از جنس برنج است. فلز برنج نسبت فلزات دیگر طرفداران بیشتری دارد زیرا می توان محصولات قلم زنی را با قیمت مناسب تری خریداری کرد. هنر نقاشی پیچیده و منظم تکرار هزاران گل ظریف که در نهایت نقشی یکدست و دارای الگو بدست می دهند بر روی فلز سخت. این اشیا مجلل می توانند به عنوان المان هایی دکوراتیو نفیسی در فضاهایی که چیدمان کلاسیک دارند یا تمایل به استفاده از رنگه ای خنثی وجود دارد مانند خانه, لابی برج های مسکونی یا تجاری-اداری و هتل ها مورد استفاده قرار گیرند.
شما می توانید محصولات برنجی قلم زنی از اعم از گلدان و آینه شمعدان و میز کنسول را از وبسایت کاخ عروس خریداری نمایید.
قلم زنی روی نقره
نقره: فلزی سفیدرنگ، چکش خوار و شکل پذیر است و به راحتی پرداخت می شود. تهیه و ساخت اشیاء نقره‌ای و قلمزنی روی آنها از قبل‌های بسیار دور در ایران رواج داشته است. در قلم زنی نقره برای تهیه و تولید نقره و قلم زنی در روی سطح آن به زمان های بسیار قدیم در ایران رونق داشت و امروزه در پایتخت و شهر شیراز و اصفهان اساتیدی در این زمینه وجود دارند به منحصربه فرد بودن این سبک نقره در شیراز به مانند قدیم رونق زیادی ندارد.
قلم زنی روی طلا
طلا: فلزی بسیار نرم و زرد رنگ است و در تیزاب حل می شود. و همین نرم بودن باعث شده که در قلمزنی جواهرات و زیور آلات مورد استفاده قرار گیرد . از هنر قلم زنی برای تزیین و نقش اندازی بر روی اشیای فلزی استفاده می شود. از هنر قلم زنی برای تزئین زیورآلات و جواهرات طلا استفاده می شود تا آن را زیبا و خاص تر کند.
قلمزنی اصیل چه ویژگی‌هایی دارد؟
- نقوش ایجاد شده سنتی و اصیل باشند.
- روی سطح یا پشت کار قیر باقی نمانده باشد.
- دقت کنید که جایی از کار سوراخ نشده باشد.
- به لحیم کاری ها دقت کنید که از جنس زمینه کار و یکدست باشند.
- به نقوش ایجاد شده دقت کنید، نقوش کار دست در همه یکسان و یک اندازه نیستند.
- برای تشخیص اصل و کار دست بودن یک محصول قلمزنی آن را در دست بگیرید. محصولات قلمزنی اصل معمولا وزن قابل توجهی دارند.
- تکرار ها باید منظم باشد.
- نقش های بکار رفته تا جایی که ممکن است سنتی باشد.
- قلمزنی با ارزش است که دارای طرح های ظریف تر و پر کارتر باشد.
ابزار قلم زنی روی فلز چیست؟
اولین وسیله‌ای که در قلم زنی اهمیت دارد، فلز است. فلز به کار رفته در این هنر به صورت آلیاژ است؛ یعنی ترکیبی از فلزات مختلف با درصدهای متفاوت که امکان چکش‌کاری را راحت‌ترمی‌کند. مفرغ، ورشو، برنج، طلا، نقره و مس جنس فلزاتی هستند که در این هنر استفاده می‌شود. مهم‌ترین ابزار قلم زنی قلم و چکش قلم زنی هستند؛ اما وسایل دیگری هم در آن استفاده می‌شود که به کار بردن آنها به نوع کار بستگی دارد. وجود همه آنها برای ساخت یک ظرف ضروری نیست. گیره، سوهان، انبر، سرپیک، مخزن سوخت، قیچی، تابه، زیرتابه، قیر، گچ، سنگ گچ، تسمه، پرگار، کنده، قالب، گرده و تیزاب از دیگر ابزار های قلم زنی است.
ما را در اینستاگرام دنبال کنید
- پریسا
- 1400-10-18
- 634 بازدید